Η παχυσαρκία αποτελεί μείζον πρόβλημα υγείας παγκόσμια.
Τα προβλήματα που προκύπτουν από την υπερβολική κατανάλωση τροφής πλέον είναι περισσότερα από αυτά που προκαλεί ο υποσιτισμός. Τα συστήματα υγείας ανά τον κόσμο δέχονται τεράστιες πιέσεις, έχοντας να αντιμετωπίσουν προβλήματα που σχετίζονται με την παχυσαρκία όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, οι καρδιοπάθειες, η υπέρταση, ο καρκίνος κ.ά. Η παχυσαρκία αφορά σε όλες τις ηλικίες και αυτό περιλαμβάνει και τους ηλικιωμένους, με περισσότερο από το 50% των Αμερικανών ηλικίας άνω των 65 ετών να έχουν ΒΜΙ 25 kg/m2 ή περισσότερο (https://www.calculator.net/bmi-calculator.html), τιμή που θεωρείται ως οριακό σημείο για τον χαρακτηρισμό τους ως υπέρβαροι από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Απώλεια βάρους στους ηλικιωμένους.
Αν και η απώλεια βάρους είναι ευεργετική για τους νεαρούς ενήλικες, αυτό δεν ισχύει απαραίτητα για τους ηλικιωμένους. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η απώλεια βάρους στους ηλικιωμένους σχετίζεται με κακή έκβαση, σίγουρα εάν η απώλεια είναι ακούσια, αλλά πιθανώς ακόμη και όταν είναι σκόπιμη. Ο θερμιδικός περιορισμός στους ηλικιωμένους στην διατροφή, είναι πιθανό να οδηγήσει σε απώλεια μυϊκής μάζας του σώματος, σε διατροφικές ελλείψεις, μειωμένη λειτουργικότητα με δυσμενείς για την υγεία επιπτώσεις. Για αυτούς τους λόγους, θα πρέπει να δίνεται προσοχή στην σύσταση για σημαντικό περιορισμό των θερμίδων σε άτομα άνω των 70 ετών. Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι δυσμενείς επιπτώσεις του υπερβολικού βάρους δεν είναι τόσο μεγάλες στους ηλικιωμένους όσο στους νεότερους ενήλικες. Το ιδανικό βάρος φαίνεται να είναι υψηλότερο στους ηλικιωμένους και υπάρχουν μελέτες ότι ένας δείκτης μάζας σώματος (BMI) πάνω από το φυσιολογικό ίσως να έχει πιο προστατευτικό αντίκτυπο ειδικά στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες.
Γνωρίζουμε ότι οι ηλικιωμένοι γενικά, ωστόσο, παρουσιάζουν προοδευτική απώλεια βάρους, όπως τεκμηριώνεται σε επιδημιολογικές μελέτες, που έχουν δείξει ότι υπάρχει ακούσια απώλεια βάρους 0,5-5% του σωματικού βάρους ανά έτος. Παράλληλα, μελέτες έχουν δείξει ότι η ακούσια απώλεια βάρους στους ηλικιωμένους σχετίζεται με κακή έκβαση. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η απώλεια βάρους σε ηλικιωμένους έχει δυσμενείς επιπτώσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η απώλεια βάρους οφείλεται σε μια ασθένεια, όπως μια υποκείμενη κακοήθεια για παράδειγμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι η κακοήθεια που ευθύνεται κυρίως για την κακή έκβαση και η απώλεια βάρους είναι εν μέρει ένας «αθώος παρευρισκόμενος».
Η απώλεια σωματικού βάρους μετά την ηλικία των 60 ετών συνήθως αντιπροσωπεύει δυσανάλογα αυξημένη απώλεια μυϊκού ιστού, που είναι γνωστή ως σαρκοπενία. Κατά μέσο όρο, τα άτομα χάνουν έως και 3 κιλά μυικής μάζας σώματος ανά δεκαετία μετά την ηλικία των 50 ετών. Σε αντίθεση με την απώλεια λιπώδους ιστού, μια τέτοια απώλεια άπαχου ιστού έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία. Η σαρκοπενία σχετίζεται με μεταβολικές, λειτουργικές δυσλειτουργίες, καθώς και αναπηρία λόγω αυξημένων πτώσεων και μειωμένου μυικού τόνου. Αυτό που είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε είναι ότι ένας ηλικιωμένος μπορεί να είναι σαρκοπενικός, χωρίς ωστόσο να παρουσιάζει σημαντική απώλεια βάρους. Έτσι, άτομα με υψηλό δείκτη μάζας σώματος μπορεί να παρουσιάσουν αυτό που είναι γνωστό ως σαρκοπενική παχυσαρκία. Φαινομενικά δηλαδή να φαίνονται παχύσαρκοι, αλλά εσωτερικά να είναι καχεκτικοί.
Οι ηλικιωμένοι τείνουν να τρώνε λιγότερες θερμίδες από τους νεότερους για διάφορους λόγους που οφείλονται είτε με φυσιολογικές αλλαγές σχετιζόμενες με την ηλικία (πχ μειωμένη όρεξη, μειωμένη ενεργειακή δαπάνη ηρεμίας), είτε με κοινωνικο-οικονομικούς ή ψυχολογικούς λόγους (κατάθλιψη, απομόνωση, μοναξιά) ή με παθολογικά αίτια, όπως δυσκολία στη μάσηση της τροφής (προβλήματα με τα δόντια ή τις οδοντοστοιχίες τους), προβλήματα με την κατάποση (νευροεκφυλιστικές ασθένειες) ή ανορεξία λόγω σοβαρών υποκείμενων παθήσεων (καρκίνος, καρδιακή ή νεφρική ανεπάρκεια κ.λπ.). Άλλος ένας μηχανισμός απώλειας βάρους στους ηλικιωμένους είναι η καχεξία, μια συνδυασμένη απώλεια αποθεμάτων πρωτεΐνης και ενέργειας λόγω των επιπτώσεων μιας σοβαρής υποκείμενης ασθένειας. Η καχεξία είναι μια φλεγμονώδης απόκριση που προκαλείται από μόρια που ονομάζονται κυτταροκίνες. Οι ασθενείς με καχεξία χάνουν περίπου ίσες ποσότητες λίπους και μυικής μάζας. Καταστάσεις που σχετίζονται με αυτήν την καχεξία είναι μεταξύ άλλων είναι λοιμώξεις, ο καρκίνος, η νεφροπάθεια τελικού σταδίου, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.
Η απώλεια βάρους μπορεί επίσης να συμβεί λόγω έλλειψης όρεξης ως αποτέλεσμα υποκείμενης οξείας ασθένειας ή περιστασιακά λόγω αλλαγών στη ρύθμιση της όρεξης και του κορεσμού, ως φυσιολογική απόκριση στη γήρανση. Μεγάλο ενδιαφέρον και συζήτηση επικεντρώνεται στις επιπτώσεις της άνοιας στη διατροφική κατάσταση των ηλικιωμένων. Καθώς η άνοια εξελίσσεται, ο υποσιτισμός μπορεί να εκδηλωθεί ως αποτέλεσμα μειωμένης ικανότητας επικοινωνίας, απώλεια ευχαρίστησης από το φαγητό, δυσκολία στην κατάποση που περιγράφεται ως δυσκαταποσία. Η δυσκαταποσία εκδηλώνεται με βήχα, πνιγμό ή λοιμώξεις του αναπνευστικού. Έχει ενδιαφέρον ότι η κατάποση των υγρών είναι πιο δύσκολη και απαιτητική από την κατάποση των στερεών. Είναι λοιπόν σημαντικό να αξιολογηθεί η κατάποση του ασθενούς από ειδικό λογοθεραπευτή για την σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος. Δυνητικά, προϊόντα που μετατρέπουν τα υγρά σε γέλη όπως για παράδειγμα το ThickenUp, μπορεί να βοηθήσει στην κατάποση. Σε προχωρημένα στάδια ο ασθενής μπορεί να απαιτήσει την τοποθέτηση μιας γαστροστομίας.
Στη μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων Oasis δίνουμε μεγάλη σημασία στη διατροφή, ακολουθώντας μια ισορροπημένη προσέγγιση με μεσογειακές γεύσεις που προετοιμάζονται με αγάπη στην κουζίνα μας. Άνθρωποι πού έχουν ιδιαίτερες ανάγκες στην σίτιση ταΐζονται με υπομονή με τη βοήθεια έμπειρου προσωπικού. Σε περιπτώσεις δυσφαγίας ή δυσκαταποσίας, αξιολογούνται ανάλογα με την περίπτωση από εξειδικευμένη λογοθεραπεύτρια και στην περίπτωση που χρειάζονται γαστροστομία από ειδικό γαστρενtερολόγο.